kergon.pan.pl

Uniwersytet Jagielloński, Katedra Prawa Karnego, Zakład Bioetyki i Prawa Medycznego

W znaczeniu podmiotowym błąd medyczny oznacza nieprawidłowe odzwierciedlenie rzeczywistości w świadomości osoby podejmującej działania w zakresie świadczeń medycznych. Skutkiem wadliwego rozpoznania rzeczywistości może być następnie wadliwa decyzja oraz wadliwe wykonanie określonych czynności, a więc błąd w znaczeniu przedmiotowym.

Źródłem błędu może być brak odbioru odpowiedniej informacji z otaczającego środowiska lub też brak dostatecznej wiedzy (doświadczenia) lub predyspozycji psychicznych dla interpretacji tych informacji. Często zakłócenia w odbiorze informacji leżą po stronie samego sprawcy. Podobnie może się zdarzyć w przypadku procesów rozpoznania i interpretacji informacji płynących z bodźców zewnętrznych. Niekiedy wiedza posiadana przez sprawcę, nie jest w odpowiedni sposób aktualizowana, z uwagi na brak koncentracji, zmęczenie czy inne dysfunkcje procesów psychicznych.

Z uwagi na przedmiot błędu można wyróżnić błąd diagnostyczny oraz błąd terapeutyczny. Niektórzy wskazują także na błąd odnoszący się do działań profilaktycznych. Wyróżnia się ponadto błąd odnoszący się do zabiegów terapeutycznych i nieterapeutycznych.

Ponadto z uwagi na szczególny kontekst w jakim dochodzi do błędu wyróżnia się błąd techniczny oraz błąd organizacyjny.

Za błąd diagnostyczny uważa się wadliwe rozpoznanie stanu zdrowia pacjenta, którego źródłem jest naruszenie przez lekarza obowiązujących zasad postępowania medycznego. Owo naruszenie warunkowane jest obiektywnymi możliwościami przeprowadzenia prawidłowej diagnostyki (uwzględniając to także dostępność określonej aparatury

Za błąd terapeutyczny uważa się podjecie wadliwej czynności terapeutycznej. Błąd terapeutyczny może być następstwem błędu diagnostycznego bądź może być błędem swoistym. Niekiedy wśród błędów terapeutycznych wyróżnia się błąd operacyjny. W perspektywie prawnej nie ma potrzeby wyróżniania tego błędu.

W związku z błędem terapeutycznym będącym wynikiem wadliwej diagnozy analizuje się odpowiedzialność lekarza stawiającego wadliwą diagnozę za ostateczny rezultat wadliwej terapii prowadzonej przez inna osobę oraz zakres odpowiedzialności lekarza terapeuty w przypadku prowadzenia terapii w oparciu o wadliwą diagnozę dokonaną przez inna osobę. Pojęciem błędu technicznego określa się niewłaściwe w sensie technicznym wykonanie czynności lecznicze najczęściej wykonywanych przy pomocy urządzeń technicznych. Błędy te albo polegają na naruszeniu powszechnie obowiązujących norm ostrożności, których dopuścić się może każdy człowiek oraz błędy mające charakter naruszenia szczególnych reguł wiedzy i sztuki medycznej. Tylko w tym ostatnim przypadku w perspektywie odpowiedzialności prawnej konieczne jest uzyskanie opinii biegłego.

Pojęcie błędu organizacyjnego obejmuje wadliwą organizację pomocy medycznej mającą znaczenie dla udzielnych świadczeń medycznych. Błąd ten ma charakter szczególny dotyczy bowiem nie bezpośrednio czynności leczniczych ale działań o charakterze administracyjnym i organizacyjnym, których celem jest m.in. zapobieganie przed wadliwym prowadzeniem diagnostyki i terapii. Niekiedy błędy organizacyjnej są bezpośrednim źródłem błędów technicznych

Te dwie ostatnie kategorie zbliżają się najbardziej do proponowanego ostatnio pojęcia błędu medycznego warunkowanego ergonomicznie. Umocowanie prawne tej ostatniej kategorii błędu wydaje się uzasadnione, wymaga jednak dalszych działań legislacyjnych.

¹ Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii, Kraków

² Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Oddział Kliniczny Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej Katedry Chorób Wewnętrznych i Gerontologii, Kraków

Błąd medyczny w farmakoterapii jest powodem zwiększenia ryzyka wystąpienia chorób polekowych, jak i zgonu pacjenta. Błędy medyczne powodują generowanie w systemie opieki zdrowotnej znacznych kosztów. I tak np. w uSa corocznie wydaje się ponad 180 miliardów dolarów na skutki jakie powodują błędy medyczne, w szczególności związane ze stosowaniem leków. Błąd medyczny w farmakoterapii wynika najczęściej z podania niewłaściwego leku, niewłaściwemu pacjentowi w niewłaściwej dawce. Istotną przyczyną pomyłek może być także nieczytelna preskrypcja, co zwiększa ryzyko niewłaściwego podania leku, co ma szczególne znaczenie w przypadku podobnie brzmiących nazw leków.

Do populacji, które szczególnie narażone są na ryzyko niewłaściwego użycia produktu leczniczego zaliczamy pacjentów w podeszłym wieku, kobiety ciężarne i karmiące oraz dzieci. W populacjach tych istnieją liczne ograniczenia i przeciwwskazania do stosowania wielu leków, a konsekwencją ich lekceważenia może być występowanie chorób polekowych.

Istotnym problemem są także interakcje leków jakie występują w politerapii. Mogą one mieć podłoże zarówno farmakokinetyczne jak i farmakodynamiczne, a także mogą być związane z sumowaniem się działań niepożądanych równocześnie stosowanych leków. Po to aby uniknąć ryzyka niekorzystnych interakcji pomiędzy równocześnie stosowanymi lekami, musimy posiadać pełną informację dotyczącą wszystkim przyjmowanych przez pacjenta leków i to nie tylko tych, które są przepisywane przez lekarzy, ale również leków dostępnych bez recepty. Jedną z możliwości prewencji błędu medycznego w farmakoterapii jest jednoznaczne przekazanie zaleceń dotyczących dawki, okresu podawania , drogi podania i częstości dawkowania przepisanych leków. W przypadku farmakoterapii stosowanej u pacjentów hospitalizowanych błąd medyczny może być związany z podaniem niewłaściwego leku, niewłaściwemu pacjentowi, często dochodzi także do pomyłki w zakresie drogi podania leku. Istotną przyczyną błędu w farmakoterapii jest także podobieństwo opakowań leków.

Politechnika Poznańska, Instytut Inżynierii Zarządzania

Aparaty fizykoterapeutyczne wymagają szczególnego podejścia projektantów. Błąd operatora urządzenia niesie ze sobą poważne konsekwencje. Nieprawidłowo wykonany zabieg może zagrażać życiu i zdrowiu pacjenta. Ergonomia interakcji terapeuta-aparat fizykalny minimalizuje ryzyko popełnienia błędu oraz poprawia komfort pracy operatora. Z uwagi na coraz bardziej złożone interfejsy oraz coraz większe możliwości funkcjonalne urządzeń fizykalnych, czytelne i intuicyjne zaprojektowanie współdziałania z fizykoterapeutą staje się czynnikiem wpływającym na prawidłowe wykonanie zabiegu. Przedstawiona w artykule ocena i analiza porównawcza konstrukcji płyt czołowych i oprogramowania aparatów fizykalnych pozwala na wskazanie stosowanych ergonomicznych rozwiązań w tym zakresie, a docelowo na opracowanie ogólnych wytycznych dla projektantów.

W ramach identyfikacji ergonomicznych właściwości interfejsów, w sposób szczególny uwzględniono wymagania dotyczące konstrukcji płyty czołowej, elementów kontrolno-sterowniczych, metod prezentacji informacji tekstowej i jej graficznych odpowiedników, a także innych, dodatkowych funkcji ułatwiających obsługę i zwiększających bezpieczeństwo.

Komisja Zdrowia Publicznego Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach

Lekarz biegły sądowy - tak jak każdy lekarz - może popełnić błąd. Może on być zamierzony (czy to błąd?) lub niezamierzony. W tym drugim przypadku może być to spowodowane różnymi przyczynami. Zakładając, że biegły dysponuje wiedzą „specjalną", autorzy nie analizują problemu „braku wiedzy". W przypadku niezapoznania się z najnowszym piśmiennictwem lub nadmiernego zaufania biegłego do własnej wiedzy - może dojść do błędu. Kolejnym problemem są dane dotyczące sprawy, zawarte w aktach. Biegły może opierać się na danych zebranych w aktach. Jeżeli są one niepełne -może popełnić błąd w ocenie. Niezwrócenie się do Sądu o uzupełnienie materiału jest samo w sobie błędem i także może nim skutkować. W przypadku badania osoby, której opinia dotyczy - błąd może być spowodowany albo niedostrzeżeniem istotnych zmian, albo symulacją bądź agrawacją badanej osoby i niedostrzeżeniem tego. Wreszcie dokumentacja medyczna może być prowadzona niestarannie - wtedy może dojść do niedostrzeżenia istotnych problemów lub nadinterpretacji - kiedy biegłemu wydaje się, że widzi coś, czego nie ma lub nie widzi czegoś, co jest. Dokumentacja ta może także być zafałszowana - mamy wtedy do czynienia z tym samym problemem. Kolejną przyczyną jest oparcie się głównie o wywiad zebrany od osoby badanej z pominięciem stanu faktycznego, wynikającego z dokumentacji.

Biegły winien posiadać także określone wiadomości z dziedziny ergonomii, bowiem ich brak może doprowadzić do popełnienia błędu w odniesieniu na przykład do oceny zdolności do pracy, czy to w sprawie ubezpieczeniowej, czy innej odszkodowawczej. To wszystko może skutkować wydaniem z gruntu błędnej opinii, której treść może przesądzać o takim a nie innym zakończeniu sporu. Problem ten nie doczekał się jednoznacznej analizy i zdaniem autorów wymaga przedstawienia, stąd niniejsza praca.