- Szczegóły
- Autor: Redaktor Strony Komitetu
- Kategoria: STRESZCZENIA 2010
- Odsłon: 1933
Krystyna Zużewicz, Andrzej Najmiec, Joanna Bugajska, Maria Konarska
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
Praca kontrolera ruchu lotniczego (KRL), polegająca na obsłudze wyznaczonego obszaru powietrznego, wymaga intensywnej pracy umysłowej, która jest uznawana na świecie za najbardziej obciążającą pracę umysłową.
Analiza obciążenia pracą KRL, możliwa jest przy zastosowaniu różnych metod badawczych uwzględniających aspekt psychologiczny, fizjologiczny oraz społeczny. Szczególne znaczenie ma ich samoocena, gdyż kontrolerzy są odbiorcami i nadawcami informacji decydujących o bezpieczeństwie w przestrzeni powietrznej i życiu ludzi, stąd ocena własnego stanu psychofizycznego wystarcza do czasowego odsunięcia od wykonywania zadań operacyjnych.
Do oceny obciążenia pracą umysłową KRL zastosowano metody psychologiczne i fizjologiczne. Subiektywne obciążenie pracą oceniano na podstawie ankiety własnej i kwestionariusza State-Trait Anxiety Inventory Spielbergera (STAI). Badania przeprowadzono w warunkach rzeczywistego obciążenia pracą. Uczestniczyło w nich łącznie 97 kontrolerów zbliżania pracujących w systemie dwunastogodzinnych zmian. Na każdym stanowisku praca wykonywana była w dwuosobowych zespołach, wymieniających się co dwie godziny. Uwzględniono możliwie szeroki zakres wieku i stażu pracy badanych pracowników. Skutki napięcia umysłowego oceniano na podstawie zmian długości odstępów R-R (ms) w sygnale EKG zarejestrowanym w sposób ciągły, metodą Holtera, podczas 12-godzinnej zmiany roboczej. Ponadto zastosowano analizę zmienności rytmu serca (HRV – heart rate variability) do oceny zmian w autonomicznej regulacji rytmu serca w odpowiedzi na obciążenie pracą umysłową. Wykonano także pomiar częstości skurczów serca oraz wskaźnika stresu i wskaźnika kondycji serca (patent firmy Cybernetic Vision), w momencie schodzenia ze stanowiska po 2-godzinnym dyżurze i tuż przed wejściem na stanowisko po zakończeniu 2-godzinnej przerwy na odpoczynek.
Analiza wyników pozwoliła na ustalenie elementów pracy najbardziej obciążających KRL na stanowisku kontroli zbliżania.
- Szczegóły
- Autor: Redaktor Strony Komitetu
- Kategoria: STRESZCZENIA 2010
- Odsłon: 1635
Maria Widerszal-Bazyl
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
W referacie przedstawione zostaną dwa powiązane ze sobą badania nad niepewnością pracy w Polsce. Zjawisko to było operacjonalizowane jako spostrzegane prawdopodobieństwo utraty (1) pracy lub (2) istotnych jej właściwości, a także jako (3) prawdopodobieństwo zdobycia nowej pracy.
Badanie I poświęcone było ocenie zróżnicowania społecznego niepewności pracy w Polsce. Sondaż na ten temat został włączony do cyklicznych badań prowadzanych na reprezentatywnej próbie polskich gospodarstw domowych. Niepewność pracy mierzona była zaadaptowaną uprzednio skalą Job Insecurity Scale (Ashford i in.1989). Wyniki wskazywały, że najsilniejsze powiązania z niepewnością pracy ma korzystanie z internetu (F=6,009 p=0,02). Pewne znaczenie miała także wielkość gospodarstwa domowego i wykształcenie, a graniczą istotność – płeć.
Badanie II poświęcone było analizie trzech form niepewności pracy i ich związkom ze zdrowiem, z uwzględnieniem pozytywnej i negatywnej emocjonalności jako moderatora tego związku. Wskaźnikami zdrowia były: zdrowie psychiczne mierzone skalą GHQ-12, zadowolenie z pracy, konflikt praca-dom oraz absencje chorobowe. Uwzględnione wskaźniki kardiologiczne to ciśnienie tętnicze krwi oraz rytm serca. Psychologiczna część badań przeprowadzona była na dwóch grupach urzędniczych (N = 295 i 724). Część medyczna objęła 75 osób.
Wyniki badania wskazywały m.in.:
-
na silne związki każdej z trzech form niepewności pracy z gorszym stanem zdrowia psychicznego,
-
na niewielką (choć zakładaną) rolę pozytywnej i negatywnej emocjonalności jako moderatora związku: niepewność pracy-zdrowie, natomiast istotną jej rolę jako mediatora w tym związku,
-
na związek jednego kardiologicznego wskaźnika zdrowia z niepewnością pracy (ciśnienie skurczowe krwi w nocy),
-
na dużą rolę napięcia w pracy (rozumianego jako interakcja wymagań, kontroli, wsparcia społecznego) jako mediatora relacji niepewność w pracy-zdrowie psychiczne.
- Szczegóły
- Autor: Redaktor Strony Komitetu
- Kategoria: STRESZCZENIA 2010
- Odsłon: 1615
Olaf Truszczyński
Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej, Warszawa
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa
Idea augmented cognition (wzmocnienie poznania) dotyczy badań w zakresie monitorowania czynności mózgu i potencjału poznawczego jednostki. Zasadnicze pytanie, jakie towarzyszy rozwijaniu tej idei, dotyczy kwestii czy dysponujemy metodami maksymalizującymi proces przetwarzania informacji człowieka. Jednakże najważniejszą trudnością, ale także wyzwaniem, jest stworzenie układu człowiek-komputer, który uwzględnienia i w pewnym sensie wykorzystuje ograniczenia poznawcze, emocjonalne i fizjologiczne człowieka w celu osiągnięcia założonego (wyższego niż do tej pory) poziomu wykonania zadania.
Dzięki takiemu ujęciu możliwe staje się znajdowanie takich rozwiązań i dochodzenie do takich wniosków naukowych, które nigdy nie mogłyby się pojawić w przypadku rozwijania obu podsystemów oddzielnie. Zwiększanie możliwości poznawczych człowieka już w tej chwili znajduje swoje zastosowanie kliniczne (np. rehabilitacja funkcji poznawczych na skutek procesu chorobowego czy doznanego urazu), ale w tej chwili na plan pierwszy wysuwa się koncepcja zwiększenia możliwości wykorzystania funkcji poznawczych (np. pamięci, świadomości, potencjału intelektualnego) w celu lepszego przetwarzania i wykorzystania istniejącej informacji do uzyskania przewagi w postaci podejmowania trafnych decyzji i optymalnych działań wykonawczych w skomplikowanej przestrzeni operatorskiej (np. na polu walki).
Podejmowane obecnie projekty naukowe są w swej istocie czymś daleko wykraczającym poza idee doskonalenia układu człowiek-komputer. Należy bardzo uważnie rozważyć konsekwencje optymalizacji połączeń między człowiekiem a komputerem w kontekście zmiany samego człowieka (zwiększenie jego możliwości poznawczych musi wpłynąć na zmianę jego mentalności, widzenia świata i poziomu doświadczanych emocji). Trwałość tej zmiany wiąże się też z problemem i konsekwencją „odłączenia” człowieka od tego układu.
Metody stosowane w to m.in. elektroencefalografia, kardiometria, zastosowanie podczerwieni, reakcje skórno-galwaniczne, posturometria (badanie postawy ciała), okulografia.
- Szczegóły
- Autor: Redaktor Strony Komitetu
- Kategoria: STRESZCZENIA 2010
- Odsłon: 1194
Grażyna Schneider-Skalska
Politechnika Krakowska, Wydział Architektury, Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego
W krajach rozwiniętych upowszechnia się moda na tzw. zdrowy styl życia, który to termin obejmuje zarówno racjonalne odżywianie, jak i dążenie do uprawiania sportów czy poszukiwanie kontaktu z przyrodą. Towarzyszy temu zjawisku świadomość, że współczesne miasto nie pozwala na pełną realizację takiego modelu. W porównaniu z naturą środowisko miejskie jest nowym środowiskiem zdeterminowanym przez kryteria kulturowe. Uczymy się żyć w miastach doceniając zdobycze funkcjonalne i socjalne oraz kulturowe wartości, jednocześnie pragniemy podświadomie tej estetycznej przyjemności, której dostarcza środowisko naturalne. Stąd szereg substytutów, wprowadzanych do przestrzeni miejskich. Badania empiryczne oparte na symulacjach pokazują tendencję do preferowania przez odbiorców scenerii naturalnej w stosunku do zabudowanej, szczególnie w przypadku, kiedy w otoczeniu osoby poddawanej badaniom brak takich elementów jak zieleń czy woda. Kiedy do scenerii zurbanizowanej dodaje się elementy naturalne, gwałtowanie rośnie poziom preferencji dla tego środowiska.
Pożądane cechy środowiska to obecność elementów natury odpowiadających formą i natężeniem znanym i zakodowanym w świadomości cechom krajobrazu sawannowego oraz możliwość kontaktu z elementami przyrodniczymi z uwagi na ich mniej lub bardziej uświadamianą regeneracyjną rolę. Wśród wielu przeprowadzonych doświadczeń znalazło się badanie odnawiającej roli natury po zmęczeniu psychicznym i intelektualnym. Wśród badanych grup, grupa mająca kontakt z elementami natury wykazała na skali porównawczej znacznie wyższy stopień zrelaksowania. Naturalne środowisko przynosiło ulgę w tym zmęczeniu, ponieważ było fascynujące, pobudzające uwagę bez wysiłku, ale też dlatego, że było preferowane. Generalnie osoby poddane widokom natury sygnalizowały w pomiarach fizjologicznych równoczesną poprawę samopoczucia, zmniejszenie objawów stresu, chęć do działania i szybszą regenerację po zmęczeniu psychicznym i umysłowym.
Elementy naturalne w środowisku mieszkaniowym są preferowane, ponieważ poza wartościami estetycznymi realizują zapotrzebowanie na życie w przyrodzie, podnoszą świadomość związków holistycznych, dają poczucie spokoju i pole dla rozwijania wyobraźni i refleksji, sprzyjają identyfikacji i emocjonalnej przynależności. Ponad wszelką wątpliwość udowodnione zostało lecznicze działanie elementów natury w otoczeniu człowieka, zarówno wpływ na jego samopoczucie psychiczne i fizyczne, jak i sprawność intelektualną.
- Szczegóły
- Autor: Redaktor Strony Komitetu
- Kategoria: STRESZCZENIA 2010
- Odsłon: 2377
Grażyna Rogala-Pawelczyk, Anna Ksykiewicz-Dorota
Katedra i Zakład Zarządzania w Pielęgniarstwie, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Obciążenie psychiczne jest to obciążenie ustroju człowieka wynikające z czynności odbioru, przetwarzania oraz nadawania informacji. Obejmuje dwa aspekty: obciążenie będące sumą obciążeń sygnałami, decyzjami i czynnościami manualnymi oraz wynikające z intensywności emocji, jakie wywołuje proces pracy.
Obciążenie psychiczne jest jednym z czynników predysponujących do powstania wypalenia zawodowego. W literaturze podkreśla się, że stan ten powstaje na wskutek wymagań stawianych zawodom zajmującym się „opieką nad ludźmi”, pielęgniarkom, lekarzom, opiekunom medycznym. Wymagania te w dużej mierze powodują przede wszystkim psychiczne przeciążenia, które prowadzą
w konsekwencji do zaburzeń stanu emocjonalnego i fizycznego.
w konsekwencji do zaburzeń stanu emocjonalnego i fizycznego.
Badaniem objęto pielęgniarki zatrudnione w oddziałach internistycznych; za pomocą kwestionariusza Maslach zdiagnozowano czy w grupie tej występują symptomy zespołu wypalenia zawodowego. Następnie określono obciążenie psychiczne wynikające z pracy na stanowisku pielęgniarki w oparciu o: szacunkową ocenę obciążenia psychicznego wg Franaszczuk i Gadomskiej oraz subiektywną ocenę zmęczenia na podstawie Kwestionariusza japońskiego.
Metoda szacunkowa oparta została na podziale procesu pracy na 3 etapy: odbiór informacji, podejmowanie decyzji i wykonywanie czynności. Uwzględniono też takie kryteria jak: częstotliwość, zmienność, złożoność, dokładność i ważność wymienionych etapów pracy.
Subiektywna ocena zmęczenia na stanowisku pielęgniarki została dokonana w oparciu
o Kwestionariusz japoński ze zmodyfikowaną skalą dla potrzeb badania pielęgniarskich stanowisk pracy. Badana osoba wyrażała swoje odczucia wybierając jeden z punktów pięciostopniowej skali.
o Kwestionariusz japoński ze zmodyfikowaną skalą dla potrzeb badania pielęgniarskich stanowisk pracy. Badana osoba wyrażała swoje odczucia wybierając jeden z punktów pięciostopniowej skali.
W wyniku analizy uzyskanych danych stwierdzono objawy wypalenia zawodowego w większym zakresie u pielęgniarek, u których występowało większe obciążenie psychiczne.