Juliusz Karolak

 Wydział Transportu, Politechnika Warszawska

 Artykuł dotyczy tematyki obciążenia pracą operatorów sterujących ruchem pojazdów szynowych: dyżurnych ruchu, nastawniczych oraz dyspozytorów Metra Warszawskiego. Są to osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo ruchu pociągów i mające bezpośredni wpływ na jego poziom (m.in. poprzez możliwość wydawania poleceń specjalnych, wzrokową ocenę zajętości torów). Przedstawione zostały trzy punkty widzenia na ocenę obciążenia psychicznego pracą oraz przykłady metod szacowania takiego obciążenia. Opisano metody stosowane w Republice Czeskiej, Wielkiej Brytanii (Operational Demand Evaluation Checklist i Integrated Workload Scale), Republice Południowej Afryki i Polsce. W dalszej części podano wyniki badań własnych, przeprowadzonych w 2010 roku na trzech wybranych posterunkach ruchu: nastawni w Koluszkach, nastawni w Mińsku Mazowieckim i nastawni na dworcu Poznań Główny. Badania dotyczyły pomiaru liczby realizowanych w ciągu doby przebiegów pociągowych i manewrowych. Zastosowano obliczeniową metodę szacowania obciążenia pracą odcinkowego dyżurnego ruchu w oparciu o liczbę wykonywanych przez niego operacji, strukturę obszaru zdalnego sterowania i wykonywanych czynności. Wykorzystane zostały heurystycznie wzory pozwalające określić obciążenie pracą, w zależności od niektórych czynników kształtujących środowisko pracy. Powyższe badania i analizy stały się podstawą do sformułowania nowej propozycji metody szacowania obciążenia pracą.