Stanisław Janik¹, Andrzej Niemiec²

 ¹ Wydział Inżynierii Zarządzania, Politechnika Poznańska
² Pressmedial Sp. z o.o., Lubin

 Zagadnienia dotyczące ergonomii związane z górnictwem rud miedzi w Polsce nierozerwalnie wiążą się z poprawą efektywności wydobycia, poprzez inwestycje w nowe technologie, modernizację infrastruktury i optymalizację procesów produkcji. Innowacyjne systemy wydobywania miedzi związane są z automatyzacją procesów górnictwa podziemnego wspieranego udziałem w międzynarodowych programach badawczych i rozwojowych. Niezależnie od aspektów materialnych przy wydobyciu rudy, olbrzymie znaczenie przykłada się do bezpieczeństwa oraz zadowalających warunków pracy uwzględniających najnowsze rozwiązania ergonomiczne. W KGHM Polska Miedź SA. od początku istnienia obserwuje się sukcesywne i ciągłe wdrażanie najnowocześniejszych urządzeń technologicznych. Jest to cały szereg nowych, opracowanych najczęściej przy udziale krajowych ośrodków naukowych, rozwiązań technicznych, których efektem są nowoczesne i zaawansowane technicznie wozy wiertnicze, kotwiące, dostawcze, pojazdy specjalistyczne do transportu ludzi, materiałów eksploatacyjnych, materiałów wybuchowych itd. Jest to szczególnie istotne, gdyż warunki pracy w górnictwie podziemnego wydobywania rud miedzi są szczególnie uciążliwe i nieprzyjazne człowiekowi. Dlatego też ergonomia odgrywa szczególna rolę przy organizacji pracy i projektowaniu procesów technicznych oraz projektowaniu maszyn. Praca górników a w szczególności operatorów maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego, to wykonywanie zadań w szczególnie trudnych warunkach o dużej szkodliwości dla zdrowia fizycznego i obciążenia psychicznego. Najwyższe zagrożenia występują przy eksploatacji głęboko położonych pokładów rudy miedzi, gdyż w takich warunkach wstrząsy, tąpnięcia i zawały mają wyjątkowo agresywny charakter i są powszechne. Działanie tych sił jest kumulowane poprzez występowanie kilku czynników szkodliwych równocześnie, powodując stan, w którym większość zatrudnionych górników pracuje w warunkach szczególnie wysokiego zagrożenia. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki środowiska pracy występujące w górnictwie rud miedzi w zależności od przyczyny i charakteru ich działania, dzieli się na fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychofizyczne. W KGHM Polska Miedz S.A. warunki górniczo-geologiczne w każdym kolejnym roku eksploatacji złóż są coraz trudniejsze, a praca staje się coraz cięższa. Związane jest to z wydobywaniem rud z coraz niżej położonych pokładów. Na obecnie eksploatowanych głębokościach temperatura pierwotna górotworu sięga ponad 40⁰C. Nieunikniona jest zatem stopniowa mechanizacja i automatyzacja wydobycia. Wymaga to opracowania nowych systemów eksploatacji, które stopniowo zastępują systemy dotychczasowe oparte na użyciu materiałów wybuchowych. Dla ograniczenia uciążliwości zagrożeń pracujących osób konieczne jest ciągłe wdrażanie innowacyjnych rozwiązań uwzględniających zastosowanie ergonomii. Stosowanie najnowszych metod wydobycia i przetwarzania urobku oraz nowoczesne systemy organizacji i zarządzania przyjazne człowiekowi pozwalają na bezpieczną dla górników i środowiska naturalnego produkcję miedzi. Obecna technologia eksploatacji wybierania złóż w Oddziałach Górniczych KGHM Polska Miedź SA bazuje na wypracowanych w trakcie dotychczasowej działalności produkcyjnej rozwiązaniach własnych oraz światowych osiągnięć technicznych. Wypracowane na tym gruncie rozwiązania i systemy eksploatacji, jak również ich skala, nie mają swoich odpowiedników w stosowanej na świecie głębinowej technologii eksploatacji złóż rud miedzi. Aktualny stan techniki i technologii eksploatacji w polskich kopalniach eksploatujących rudy miedzi jest adekwatny do poziomu światowego. Sprzyjają temu wdrażane zaawansowane technicznie rozwiązania własne i ciągła wymiana myśli technicznej pomiędzy krajowymi i światowymi jednostkami naukowo-badawczymi. Jednocześnie duży wkład w innowacyjność mają współpracujące firmy zajmujące się produkcją górniczą i przeróbczą. Kluczowa w tym procesie jest także pozycja finansowa KGHM Polska Miedź SA umożliwiająca zakup nowoczesnych rozwiązań umożliwiających dalszy rozwój techniczny i ergonomiczny eksploatacji rud miedzi.