Politechnika Krakowska, Instytut Projektowania Architektonicznego

Liczbę aktualnie działających szpitali w Polsce szacuje się na ponad 570. Mimo że projektowanie, realizacja i wyposażenie szpitali jest określone szeregiem aktów prawnych, permanentne problemy finansowe publicznej służby zdrowia powodują, że nasze szpitale odbiegają od stanu pożądanego i standardu krajów wysoko rozwiniętych. Wieloletnia praktyka w projektowaniu i realizacji pozwala na sformułowanie szeregu uwag o najczęściej występujących nieprawidłowościach. Usystematyzowano je w trzech grupach zagadnień: wewnętrzne układy komunikacyjne szpitali; jednostki składowe szpitali; wyposażenie i wykończenie materiałowe pomieszczeń. Należy podkreślić, że współczesne szpitalnictwo dokonało w ostatnich dekadach kolosalnego kroku naprzód, zarówno w zakresie wyposażenia, technologii medycznych, jak i procedur. Ten postęp jest kosztowny. Szacuje się, że w realizacji nowych obiektów jedno łóżko szpitalne kosztuje około 1 miliona złotych. Najczęstsze odstępstwa od sytuacji właściwej w naszych szpitalach, to:

- opóźnienia w remontach, modernizacjach i przebudowach obiektów i wynikające stąd działanie w warunkach, które można określić jako „z minionej epoki";

- niższe niż zalecane standardy powierzchniowe, zbyt ciasne pomieszczenia, nadmierne zagęszczenie pacjentów i niedostatki w zakresie urządzeń sanitarnych;

- cząstkowe rozbudowy, nadbudowy i przekształcenia, często o charakterze prowizorek trwających w rzeczywistości latami, które dają układy niewłaściwe funkcjonalnie i eksploatacyjnie;

- wydłużanie dróg dojść, zdecydowanie za długie korytarze łączące pomieszczenia, które powinny być blisko siebie, by nie dopuszczać do śmiertelnych zejść w trakcie przewożenia pacjentów;

- krzyżowanie, a czasem pokrywanie się dróg poszczególnych ruchów, które powinny przebiegać możliwie bezkolizyjnie, co wiąże się ze wzrostem ryzyka infekcji i zakażeń wewnątrzszpitalnych;

- niedocenianie i niedoinwestowanie oddziałów rehabilitacyjnych, wprawdzie nie odpowiedzialnych bezpośrednio za wyniki leczenia szpitalnego, natomiast bardzo istotnych dla pooperacyjnego powrotu do zdrowia, sprawności i eliminacji dysfunkcji;

- czynienie oszczędności przez wyłączanie klimatyzacji i wentylacji mechanicznej, najczęściej występujące w kuchniach, pralniach i oddziałach rehabilitacyjnych, a także brak właściwej konserwacji urządzeń sztucznego klimatu, niewymienianie filtrów powietrznych.

Wdrożenie nowoczesnych ujęć organizacyjno-przestrzennych oraz właściwych standardów, rozwiązań i materiałów wpływa na sprawność działania szpitala, jego efektywność, bezpieczeństwo pacjentów i personelu, a także na komfort chorych w szpitalu i pracy załogi. Lepsze warunki pracy, zminimalizowany wysiłek i czas poszczególnych czynności, unikanie obciążających i stresujących zdarzeń i sytuacji niepożądanych to większa wydajność, mniejsze zmęczenie, a w konsekwencji i zmniejszenie ryzyka popełnienia błędu przez kadrę. Jest to szczególnie istotne w nowych warunkach działania służby zdrowia, a więc wzrostu masowości, ilości świadczeń, skracania czasu pobytu chorego w szpitalu i znacznego rozbudowania ilości i jakości badań i analiz. Im dalej idące odstępstwa od nowoczesnych rozwiązań i standardów, tym prawdopodobieństwo sytuacji niewłaściwej jest większe. Przedstawiono dwa pozytywne przykłady realizacji szpitalnych w Krakowie. Są to:

- kompleksowa modernizacja i rozbudowa zespołu budynków Szpitala im. Gabriela Narutowicza, ukończona w roku 1999;

- przebudowa i modernizacja oddziału chirurgii szpitala aresztu śledczego w Krakowie, ukończona w roku 2005.

Przykłady te są wymowną ilustracją możliwości dokonań w warunkach polskich, mimo ograniczeń finansowych i utrudnień administracyjno-proceduralnych.