Maria Ledzińska

Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski

Autorka zainteresowała się problem przeciążenia umysłu ilością odbieranych informacji. Zjawisko to pozostaje w związku z intensywnym rozwojem technologicznym i bywa interpretowane w kategoriach tzw. efektu odwrócenia. Punktem wyjścia uczyniono założenie, że nadmiar danych – odnoszony do możliwości ich przetworzenia przez człowieka – rodzi dyskomfort o zróżnicowanej sile. Zjawisko to, określane dotychczas jako informacyjne przeciążenie, nazwano w analizach własnych informacyjnym stresem i analizowano w ramach znanych koncepcji teoretycznych ujmujących ten fenomen.
Główny problem badawczy wiązał się z poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie o podmiotowe wyznaczniki siły doznań informacyjnego stresu. Wiązano je z indywidualnymi charakterystykami, ujmowanymi w kategoriach zasobów. Przyjęto, że składają się na nie właściwości funkcjonowania poznawczego, poza-poznawczego oraz energetycznego. Ujęto je w opublikowanym, interakcyjnym modelu własnym, zweryfikowanym w serii replikowanych badań empirycznych.
W wystąpieniu przedstawiane są wyniki nowych prac ukierunkowanych na poznanie związków między siłą doznań stresu informacyjnego a pełną charakterystyką temperamentu, traktowanego jako główny zasobnik energetyczny. Intensywność doświadczanego stresu mierzono autorskim kwestionariuszem KSI o sprawdzonych własnościach psychometrycznych. Charakterystykę temperamentu uzyskano dzięki zastosowaniu w kolejnych badaniach różnych narzędzi diagnozy, ale w referacie przywoływane są rezultaty otrzymane z wykorzystaniem FCZ-KT. W toku analiz uwzględniono zarówno wyniki na poszczególnych wymiarach temperamentu, jak i dane na temat zharmonizowania jego struktury.
Potwierdzono rolę temperamentu jako moderatora stresu informacyjnego. Udowodniono też, że brak harmonii w jego strukturze – w tej odmianie jaką stanowi przestymulowanie, będące przejawem słabej regulacji stymulacji – wiąże się z silniejszym odczuwaniem stresu. Konkluzja wystąpienia brzmi następująco: informacyjny zalew jest dla wielu współczesnych źródłem stresu psychologicznego, doświadczanego w trakcie nauki i/lub pracy. Możliwe sposoby przeciwdziałania zjawisku to kształcenie umiejętności selekcji treści oraz poznawanie i respektowanie własnych zasobów energetycznych.